Khấu hao tài sản cố định đóng vai trò quan trọng trong quản lý tài chính doanh nghiệp. Việc hiểu rõ quy trình này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí và tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành. Cùng Kế Toán 5T tìm hiểu chi tiết trong bài viết này!
Khấu hao tài sản cố định là gì?
Khấu hao tài sản cố định là quá trình phân bổ giá trị của một tài sản cố định (TSCĐ) vào chi phí sản xuất – kinh doanh trong suốt thời gian sử dụng của tài sản đó.
Nói cách khác, khi doanh nghiệp mua một tài sản cố định (như máy móc, thiết bị, nhà xưởng…), thay vì ghi nhận toàn bộ chi phí mua tài sản vào một thời điểm, chi phí này sẽ được chia đều (hoặc phân bổ theo một phương pháp cụ thể) qua nhiều kỳ kế toán tương ứng với thời gian sử dụng của tài sản.
Ví dụ đơn giản:
- Doanh nghiệp mua một máy móc trị giá 100 triệu đồng, thời gian sử dụng dự kiến là 5 năm.
- Mỗi năm doanh nghiệp ghi nhận 20 triệu đồng (100 triệu ÷ 5) là chi phí khấu hao của máy móc đó.
Quy định về thời gian khấu hao tài sản cố định
Tài sản cố định hữu hình
Đối với tài sản chưa qua sử dụng, thời gian khấu hao áp dụng theo khung quy định tại Phụ lục I Thông tư 45/2013/TT-BTC. Văn bản này được Bộ Tài chính ban hành ngày 25/04/2013.
Tài sản đã qua sử dụng có công thức tính riêng. Thời gian khấu hao bằng tỷ lệ giữa giá trị hợp lý và giá bán tài sản mới nhân với thời gian quy định.
Giá trị hợp lý xác định theo giá mua thực tế hoặc giá được đánh giá bởi tổ chức có thẩm quyền. Điều này tùy thuộc vào hình thức thu được tài sản.
Tài sản cố định vô hình
Thời gian khấu hao tài sản cố định vô hình không vượt quá 20 năm khi doanh nghiệp tự xác định. Đối với quyền sử dụng đất có thời hạn, thời gian khấu hao là thời gian được phép sử dụng.
Quyền tác giả và sở hữu trí tuệ áp dụng thời hạn bảo hộ ghi trên văn bằng. Thời hạn này không bao gồm phần gia hạn thêm.
Những tài sản cố định khác không phải khấu hao
Theo Thông tư 45/2013/TT-BTC, có 8 loại tài sản cố định không phải trích khấu hao:
- Tài sản đã khấu hao hết nhưng vẫn sử dụng trong sản xuất kinh doanh. Tài sản bị mất trước khi khấu hao hết cũng không tiếp tục trích khấu hao.
- Tài sản do doanh nghiệp khác quản lý không thuộc quyền sở hữu. Trường hợp này không bao gồm tài sản thuê tài chính.
- Tài sản không được hạch toán trong sổ sách kế toán của doanh nghiệp. Tài sản phục vụ phúc lợi người lao động cũng có những quy định đặc biệt.
- Tài sản từ nguồn viện trợ không hoàn lại phục vụ nghiên cứu khoa học. Quyền sử dụng đất lâu dài có thu tiền sử dụng đất cũng không phải khấu hao.
Các phương pháp tính khấu hao tài sản cố định
Phương pháp đường thẳng
Phương pháp khấu hao tài sản cố định theo đường thẳng là phổ biến nhất. Mức trích khấu hao ổn định hàng năm trong suốt thời gian sử dụng.
Công thức tính khấu hao hàng năm: Nguyên giá chia cho thời gian trích khấu hao. Mức khấu hao hàng tháng bằng mức khấu hao năm chia 12.
Khi mua tài sản trong tháng, mức khấu hao tháng đó tính theo tỷ lệ ngày sử dụng. Số ngày sử dụng bằng tổng ngày trong tháng trừ ngày bắt đầu cộng 1.
Ví dụ thực tế: Doanh nghiệp mua máy photocopy ngày 10/10/2023 với giá 120 triệu đồng. Chi phí vận chuyển 2 triệu đồng, được chiết khấu 2 triệu đồng.
Nguyên giá: 120 – 2 + 2 = 120 triệu đồng. Thời gian khấu hao: 10 năm. Mức khấu hao năm: 12 triệu đồng. Mức khấu hao tháng: 1 triệu đồng.
Phương pháp số dư giảm dần có điều chỉnh
Phương pháp này phù hợp với doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ. Tài sản phải mới, chưa qua sử dụng và là máy móc thiết bị đo lường thí nghiệm.
Mức khấu hao hàng năm bằng giá trị còn lại nhân với tỷ lệ khấu hao nhanh. Tỷ lệ này bằng tỷ lệ khấu hao đường thẳng nhân hệ số điều chỉnh.
Hệ số điều chỉnh phụ thuộc thời gian khấu hao theo Phụ lục 2 Thông tư 45/2013/TT-BTC. Những năm cuối, khi mức khấu hao thấp hơn mức bình quân, áp dụng công thức đặc biệt.
Phương pháp theo số lượng sản phẩm
Phương pháp khấu hao tài sản cố định theo sản lượng áp dụng khi đáp ứng 3 điều kiện. Tài sản liên quan trực tiếp đến sản xuất và xác định được tổng sản lượng.
Công suất sử dụng thực tế không thấp hơn 100% công suất thiết kế. Mức khấu hao bằng sản lượng thực tế nhân mức khấu hao bình quân.
Mức khấu hao bình quân bằng nguyên giá chia cho số lượng theo công suất thiết kế. Khi có thay đổi, cần xác định lại mức khấu hao.
Cách hạch toán khấu hao tài sản cố định
Khấu hao tài sản cố định sử dụng tài khoản 214 – Hao mòn tài sản cố định. Tài khoản này phản ánh tình hình tăng giảm giá trị hao mòn.
Các tài khoản chi tiết bao gồm: 2141 – Hao mòn TSCĐ hữu hình, 2142 – Hao mòn TSCĐ thuê tài chính. Tài khoản 2143 – Hao mòn TSCĐ vô hình và 2147 – Hao mòn bất động sản đầu tư.
Chi phí khấu hao được tính vào chi phí hợp lý khi tính thuế TNDN. Điều này tuân theo quy định các văn bản pháp luật về thuế TNDN.
Một số câu hỏi thường gặp
Tại sao phải tính khấu hao tài sản cố định?
Việc này giúp phân bổ chi phí hợp lý và tạo nguồn vốn tái đầu tư. Doanh nghiệp có thể quản lý tài chính hiệu quả hơn.
Khi nào bắt đầu tính khấu hao?
Thời điểm bắt đầu là khi tài sản đưa vào sử dụng. Việc tính toán phải tuân thủ đúng quy định pháp luật.
Có thể thay đổi phương pháp khấu hao không?
Chỉ được thay đổi một lần với lý do chính đáng. Việc thay đổi phải thông báo cơ quan thuế và có giải trình rõ ràng.
Xem thêm:
Khấu hao tài sản cố định là công cụ quan trọng trong quản lý tài chính doanh nghiệp. Việc nắm vững các quy định và phương pháp tính toán giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả. Doanh nghiệp cần lựa chọn phương pháp phù hợp với đặc thù ngành nghề. Việc tuân thủ đúng quy định pháp luật đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động kế toán. Hy vọng bài viết của Kế Toán 5T cung cấp thông tin hữu ích về khấu hao tài sản cố định. Doanh nghiệp nên tham khảo ý kiến chuyên gia khi gặp trường hợp phức tạp.
