Trong lĩnh vực xây dựng công trình, hạch toán kế toán đóng vai trò vô cùng quan trọng giúp doanh nghiệp theo dõi chi phí, kiểm soát tài chính và tối ưu lợi nhuận. Việc hạch toán đúng chuẩn không chỉ đảm bảo tính minh bạch trong sổ sách kế toán mà còn giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu pháp lý, giảm thiểu rủi ro thuế và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính. Vậy làm thế nào để doanh nghiệp hạch toán kế toán xây dựng công trình hiệu quả? Cùng theo dõi bài viết dưới đây của Kế Toán 5T!
Đặc trưng khi hạch toán cho công ty xây dựng
Ngành xây dựng công trình có những đặc điểm kế toán riêng biệt do tính chất đặc thù của hoạt động thi công. Việc hạch toán kế toán xây dựng công trình đòi hỏi sự chi tiết, chính xác để phản ánh đúng tình hình tài chính và đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật. Dưới đây là những đặc trưng quan trọng khi hạch toán kế toán cho công ty xây dựng:
- Bao gồm nhiều hạng mục: Trong kế toán xây dựng, mỗi công trình thường được chia thành nhiều hạng mục hoặc gói thầu khác nhau, dẫn đến việc theo dõi chi tiết từng phần công việc.
- Thời gian theo dõi kéo dài: Không giống như các ngành thương mại hoặc sản xuất có chu kỳ kinh doanh ngắn, một công trình xây dựng có thể kéo dài từ vài tháng đến nhiều năm. Điều này đòi hỏi khi làm hạch toán kế toán xây dựng công trình phải có phương pháp hạch toán phù hợp để đảm bảo tính nhất quán trong nhiều kỳ kế toán.
- Chi phí được tập hợp theo từng công trình cụ thể: Một trong những yếu tố quan trọng nhất trong kế toán xây dựng là tập hợp chi phí theo từng công trình riêng biệt. Các khoản chi phí bao gồm nguyên vật liệu, nhân công, chi phí thuê thiết bị, khấu hao tài sản, chi phí quản lý chung… đều phải được phân bổ chính xác.
- Nhập nguyên vật liệu trực tiếp tại công trình, ít qua kho: Trong ngành xây dựng, vật liệu như sắt, thép, xi măng, cát đá thường được nhập thẳng từ nhà cung cấp đến công trường mà không qua kho trung gian. Điều này giúp tối ưu hóa tiến độ thi công, nhưng cũng đặt ra yêu cầu cao về kiểm soát nhập – xuất vật tư.
- Vay ngân hàng để thi công: Doanh nghiệp xây dựng thường phải vay vốn ngân hàng để đảm bảo dòng tiền thi công. Các khoản vay này sau đó được sử dụng để tạm ứng cho các đội thi công, nhà thầu phụ hoặc mua vật liệu. Kế toán cần theo dõi chi tiết từng khoản vay, thời hạn trả nợ, lãi vay để có phương án quản lý tài chính hiệu quả.
- Lập bảng dự toán công trình khi đấu thầu: Trước khi nhận thầu, doanh nghiệp cần lập bảng dự toán công trình, trong đó bao gồm toàn bộ chi phí dự kiến như vật tư, nhân công, thiết bị, chi phí quản lý và lợi nhuận mong muốn. Dự toán này giúp doanh nghiệp xác định giá chào thầu phù hợp, đảm bảo khả năng sinh lời và tránh bị lỗ trong quá trình thực hiện hợp đồng.
- Phát sinh thuế GTGT vãng lai khi thi công ngoại tỉnh: Một đặc điểm quan trọng khác trong kế toán xây dựng là thuế GTGT vãng lai. Theo quy định, đối với các công trình xây dựng ngoại tỉnh có giá trị từ 1 tỷ đồng trở lên, doanh nghiệp phải nộp thuế GTGT vãng lai với mức 2% trên doanh thu trước thuế.
Hướng dẫn hạch toán kế toán xây dựng công trình
Trong ngành xây dựng, chi phí được phân loại vào từng mục cụ thể, bao gồm định mức vật tư, chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công, chi phí máy thi công và chi phí chung.
Định mức vật tư trong xây dựng
Định mức vật tư là lượng nguyên vật liệu cần thiết để hoàn thành một đơn vị khối lượng công trình theo thiết kế và tiêu chuẩn kỹ thuật. Việc xác định định mức giúp doanh nghiệp dự tính chính xác chi phí vật tư, tránh thất thoát và lãng phí. Dưới đây là hướng dẫn cách hạch toán kế toán xây dựng công trình về định mức vật tư.
Khi nhập vật tư vào công trình theo định mức:
- Nợ TK 621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
- Có TK 152 – Nguyên vật liệu
Nếu hao hụt hoặc sử dụng vượt định mức:
- Nợ TK 627 – Chi phí sản xuất chung (Phần hao hụt vượt định mức)
- Có TK 621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp cho công trình
Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm các loại vật tư, vật liệu chính, phụ, nhiên liệu… được sử dụng trực tiếp cho công trình, như: xi măng, sắt thép, gạch, cát, đá… Nếu vật tư nhập trực tiếp cho công trình, hạch toán thẳng vào TK 621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Cách hạch toán kế toán xây dựng công trình về nguyên vật liệu trực tiếp:
- Bên Nợ: Ghi nhận giá trị thực tế của nguyên vật liệu.
- Bên Có: Ghi nhận giá trị nguyên vật liệu trực tiếp không dùng hết, nhập lại vào kho. Phân bổ toàn bộ giá trị nguyên vật liệu thực tế đã dùng vào Tài khoản 154.
Hạch toán khi xuất nguyên vật liệu:
- Nợ TK 621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.
- Có TK 152 – Nguyên vật liệu mua vào không qua kho.
Hạch toán khi đã mua nguyên vật liệu và áp dụng phương pháp tính thuế GTGT trực tiếp:
- Nợ TK 621
- Có TK 111, 112, 331
Hạch toán trường hợp tạm ứng:
- Nợ TK 141 – Khoản tạm ứng chi phí xây dựng nội bộ.
- Có TK 111, 112, 152.
Hạch toán khi không sử dụng hết nguyên vật liệu:
- Nợ TK 152
- Có TK 621
Chi phí nhân công trực tiếp
Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm lương, thưởng, phụ cấp, bảo hiểm… của công nhân trực tiếp làm việc tại công trình. Cách hạch toán kế toán xây dựng công trình về chi phí nhân công trực tiếp như sau:
- Nợ TK 622
- Có TK 154
Chi phí máy thi công
Chi phí máy thi công là các khoản chi liên quan đến sử dụng máy móc thiết bị trong xây dựng, gồm nhiên liệu, lương thợ vận hành, bảo dưỡng và khấu hao máy. Các chi phí này được theo dõi trong Tài khoản 623 – Chi phí sử dụng máy thi công. Cách hạch toán kế toán xây dựng công trình về chi phí máy thi công:
Hạch toán nguyên liệu, nhiên liệu máy thi công:
- Nợ TK 6231 – Chi phí nguyên liệu
- Có TK 152 – Nguyên vật liệu
Hạch toán tiền lương nhân công điều khiển máy:
- Nợ TK 6232 – Chi phí lương công nhân vận hành máy
- Có TK 334 – Phải trả người lao động
Hạch toán chi phí bảo dưỡng, sửa chữa máy móc:
- Nợ TK 6234 – Chi phí bảo dưỡng, sửa chữa
- Có TK 331 – Phải trả người bán
Hạch toán khấu hao máy móc thi công:
- Nợ TK 6234 – Khấu hao máy thi công
- Có TK 214 – Hao mòn tài sản cố định
Chi phí chung cho công trình
Chi phí chung bao gồm các khoản chi liên quan đến quản lý và vận hành công trình như lương nhân viên gián tiếp, công cụ dụng cụ, điện nước, và các chi phí khác phát sinh trong quá trình thi công. Những khoản này được hạch toán vào Tài khoản 627 – Chi phí sản xuất chung. Cách hạch toán kế toán chi phí chung xây dựng công trình như sau:
Hạch toán tiền lương nhân viên quản lý:
- Nợ TK 6271 – Chi phí tiền lương
- Có TK 334 – Phải trả người lao động
Hạch toán trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế:
- Nợ TK 6271 – Chi phí bảo hiểm
- Có TK 338 – Các khoản trích theo lương
Hạch toán chi phí nguyên liệu, nhiên liệu chung:
- Nợ TK 6272 – Chi phí nguyên liệu, nhiên liệu
- Có TK 152 – Nguyên liệu, vật tư xuất kho
Hạch toán xuất công cụ dụng cụ có giá trị nhỏ:
- Nợ TK 6273 – Chi phí công cụ, dụng cụ
- Có TK 153 – Công cụ, dụng cụ xuất kho
Hạch toán xuất công cụ dụng cụ có giá trị lớn:
- Nợ TK 242 – Chi phí trả trước
- Có TK 153 – Công cụ, dụng cụ xuất kho
Hạch toán khấu hao máy móc, thiết bị phục vụ hoạt động thi công:
- Nợ TK 6274 – Chi phí khấu hao máy móc
- Có TK 214 – Hao mòn tài sản cố định
Hạch toán chi phí điện nước, điện thoại công trình:
- Nợ TK 6277 – Chi phí điện, nước
- Nợ TK 133 – Thuế GTGT đầu vào (nếu có)
- Có TK 111, 112 – Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng
Cuối kỳ, toàn bộ chi phí sản xuất chung được phân bổ vào chi phí sản xuất dở dang:
- Nợ TK 154 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang
- Có TK 627 – Chi phí sản xuất chung
Sơ đồ hạch toán công ty xây dựng
Để hệ thống kế toán vận hành hiệu quả, kế toán viên cần sử dụng sơ đồ hạch toán kế toán xây dựng, giúp doanh nghiệp kiểm soát tài chính, đảm bảo minh bạch và tối ưu lợi nhuận. Sơ đồ hạch toán giúp bạn thực hiện hạch toán kế toán xây dựng công trình chính xác nhất, hình dung cách luân chuyển các tài khoản trong từng giai đoạn của hoạt động xây dựng, từ khi công trình bắt đầu đến khi hoàn thành và quyết toán.
Kinh nghiệm hạch toán kế toán xây dựng công trình
Hạch toán trong ngành xây dựng công trình đòi hỏi sự chính xác cao, bởi doanh nghiệp phải quản lý nhiều yếu tố như chi phí nguyên vật liệu, nhân công, máy móc, thuế và doanh thu theo từng công trình riêng biệt. Khi làm hạch toán kế toán xây dựng công trình, doanh nghiệp cần đảm bảo 3 yếu tố sau:
- Cân đối thuế: Kế toán cần kiểm tra và điều chỉnh thuế GTGT hàng tháng, đối chiếu với tờ khai thuế để đảm bảo khớp đúng số liệu. Đối với các công trình ngoại tỉnh có giá trị từ 1 tỷ đồng trở lên, doanh nghiệp phải nộp thuế GTGT vãng lai 2% tại địa phương thi công, do đó cần tách biệt và hạch toán riêng khoản thuế này. Ngoài ra, cần hợp lệ hóa hóa đơn đầu vào từ nhà cung cấp vật tư, nhân công, thuê máy thi công để tránh bị loại trừ khi quyết toán thuế.
- Cân đối giá thành: Kế toán cần kiểm tra dư nợ TK 154 – Chi phí sản xuất dở dang để đảm bảo chi phí được tập hợp đúng công trình và không bị sót. Đồng thời, cần so sánh chi phí thực tế với dự toán, nếu có chênh lệch lớn, cần phân tích nguyên nhân và có giải pháp điều chỉnh kịp thời. Đặc biệt, nguyên vật liệu trong xây dựng thường nhập thẳng từ nhà cung cấp đến công trình thay vì qua kho, do đó kế toán phải ghi nhận chi phí trực tiếp vào TK 621 để đảm bảo minh bạch.
- Cân đối doanh thu công trình: Doanh thu trong xây dựng không được ghi nhận ngay khi ký hợp đồng mà phải dựa vào tiến độ thực hiện hoặc khi công trình bàn giao. Nếu doanh thu ghi nhận sai thời điểm có thể dẫn đến chênh lệch lợi nhuận hoặc sai sót trong báo cáo tài chính. Kế toán cần xác định phương pháp ghi nhận doanh thu theo hợp đồng.
Xem thêm:
- Hướng dẫn hạch toán chi phí quản lý doanh nghiệp
- Hướng dẫn hạch toán chi phí không có hóa đơn
- Hướng dẫn hạch toán điều chỉnh giảm hóa đơn đầu vào
Hạch toán kế toán xây dựng công trình là một quy trình phức tạp, đòi hỏi sự chính xác và kiểm soát chặt chẽ từ khâu quản lý thuế, giá thành đến doanh thu. Việc thực hiện đúng nguyên tắc kế toán giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, đảm bảo lợi nhuận và tuân thủ quy định pháp luật. Để quản lý tài chính hiệu quả, kế toán viên cần theo dõi sát sao từng công trình, đảm bảo cân đối hợp lý giữa các khoản mục. Theo dõi website Kế Toán 5T để cập nhật thêm nhiều kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tiễn!
